زانو درد یکی از مشکلاتی است که برخی از افراد به آن دچار شده اند. علت های مختلفی منجر به زانو درد می شود اما این مشکل بیشتر در کهن سالی رخ میدهد. در جوانان نیز امکان زانو درد وجود دارد اما بیشتر در اثر یک سانحه اتفاق می افتد.
برای درمان زانو درد راه حل متفاوتی است که در ادامه راجب هر کدام از آنها توضیح داده شده است.
ساختار زانو
زانو یکی از بزرگترین و پیچیده ترین مفاصل بدن است که با استخوان ران و ساق پا به یکدیگر متصل شده است. استخوان نازک نی که در پشت ساق پا قرار دارد و کاسه ی زانو از استخوان های دیگری می باشد که مفصل زانو را می سازد.
تاندون ها استخوان زانو را به عضلات پا متصل می کنند تا زانو بتواند حرکت کند. رباط ها به استخوان متصل هستند و زانو را ثابت نگه می دارند. انواع رباط ها به شرح زیر است:
- رباط صلیبی قدامی مانع از کشیده شدن استخوان ساق پا و ران به یکدیگر می شود.
- رباط صلیبی خلفی مانع از کشیده شدن استخوان ساق پا و ران به جلو می شود.
- رباط میانی مانع از ساییده شدن استخوان ساق پا و ران به یکدیگر می شود.
بین استخوان ساق پا و ران غضروفی به نام مینیسک وجود دارد که از برخورد آنها به یکدیگر جلوگیری می کند. بورسای و کیسه های پر از مایعی در زانو وجود دارد که منجر به حرکت آسان زانو می شوند.
علائم زانو درد
محل و شدت زانو درد بستگی به علت مشکل دارد. نشانه هایی که خبر از زانو درد میدهد، شامل موارد زیر است:
- تورم و سفتی
- در زمان لمس، ناحیه قرمز و گرم تست
- ضعف و عدم تعادل
- صدا دادن زانو
- عدم توانایی در صاف کردن زانو
چه زمان به پزشک مراجعه کرد
اگر فردی موارد زیر را داشت، سریعا به پزشک مراجعه کند:
- زانو توانایی تحمل وزن را ندارد و به اصطلاح خالی کردن زانو معروف است.
- تورم
- عدم توانایی خم کردن زانو
- تغییر شکل زانو
- تب همراه با قرمزی، درد و تورم در زانو
- درد زانویی که شدید است و به دلیل سانحه رخ داده است
دلایل زانو درد
زانو درد می تواند به دلیل آسیب، مشکلات بدنی و آرتروز رخ دهد.
آسیب
آسیب می تواند به هر عضوی از زانو مانند رباط، تاندون یا کیسه های پر از مایعی که در اطراف زانو است، وارد شود. برخی از آسیب ها به شرح زیر است:
- پارگی رباط صلیبی قدامی: یکی از چهار رباطی است که استخوان ساق پا را به ران متصل می کند. این مشکل بیشتر برای بازیکنان فوتبال و بسکتبال رخ میدهد زیرا موقعیت خود را ناگهانی تغییر میدهند.
- شکستگی: استخوان زانو مانند کاسه ی زانو در اثر یک سانحه می تواند شکسته شود. افرادی که به پوکی استخوان دچار هستند ممکن است با کوچکترین حرکتی استخوان آنها بشکند.
- پارگی مینیسک: مینیسک شکل محکم غضروف است و مانند بالش بین استخوان ساق پا و ران قرار دارد. اگر زانو در حین حمل جسم سنگین خم شود منجر به بروز این مشکل می شود.
- بورسیت زانو: در زانو کیسه هایی به نام بورسای وجود دارد که باعث حرکت روان رباط و تاندون می شوند اما گاهی این کیسه ها ملتهب می شوند.
- تاندونیت پاتلا: ملتهب شدن تاندون ها این بیماری را ایجاد می کند.
مشکلات بدنی
برخی از بیماری ها و مشکلاتی که منجر به زانو درد می شود به شرح زیر است:
- آسیب به زانو: گاهی به دلیل آسیب به استخوان و غضروف می تواند منجر به شکستگی قسمتی از غضروف و استخوان زانو شود.
- سندروم ایلیوتیبیال: ایلیوتیبیال نوعی تاندون در قسمت خارجی ران است و زمانی که پا حرکت می کند، این تاندون با استخوان ران برخورد می کند اما اگر زانو به طور مداوم و مکرر حرکت کند تاندون بیش از اندازه به استخوان برخورد می کند. بیشتر در ورزشکاران به وجود می آید.
- جا به جایی کشکک: استخوان پاتلا از محل خود خارج می شود و این مشکل ایجاد می شود.
- درد لگن و پا. این درد می تواند بر روی مفصل زانو فشار بیاورد و منجر به زانو درد شود.
انواع آرتروز
- آرتروز:این بیماری به دلیل پارگی و ساییدگی غضروف زانو ایجاد می شود و بیشترین علت آن افزایش سن است.
- روماتیسم مفصلی: منجر به حمله ی سیستم ایمنی به مفصل های می شود و التهاب را ایجاد می کند.
- نقرس: منجر به رسوب اسید سیتریک در مفصل ها می شود. بیشتر بر روی انگشت بزرگ پا تاثیر می گذارد اما می تواند مفصل زانو را نیز درگیر کند.
- شبه نقرس: کلسیم در مفصل زانو رسوب می کند.
- آرتریت سپتیک: زمانی که مفصل زانو عفونی می شود باعث تورم، درد و قرمزی می شود. این بیماری همراه با تب آغاز می شود و می تواند به غضروف زانو آسیب بزند. اگر زانو درد همراه با علائم بالا ظاهر شد، سریعا باید به پزشک مراجعه شود.
سایر مشکلات
برخی از عوامل احتمال زانو درد را افزایش میدهد به شرح زیر است:
- اضافه وزن: اضافه وزن، فشار زیادی به مفصل های زانو به خصوص در زمان پیاده روی، بالا و پایین رفتن از پله ها می آورد. احتمال ابتلا به آرتروز و شکستگی استخوان با اضافه وزن افزایش می یابد.
- عدم انعطاف و قدرت ماهیچه ها: قدرت ماهیچه ها از مفصل هل محافظت می کند و انعطاف ماهیچه ها منجر به حرکت می شود.
- برخی از ورزش ها: برخی از ورزش ها به زانو فشار می آورد که شامل اسکی و بسکتبال احتمال آسیب به زانو را افزایش می دهد. مشاغلی مانند کشاورزی و کارگری نیز به زانو فشار می آورد.
- آسیب قبلی: فردی که در گذشته آسیب به زانو را تجربه کرده است، احتمال آسیب مجدد وجود دارد.
عوارض
همه ی مشکلات زانو عوارض در بر ندارد اما برخی از آرتروزها منجر به عوارض زیر می شود:
- درد
- آسیب به مفصل
- احتمال آسیب در آینده
پیشگیری
همیشه می توان از زانو درد پیشگیری کرد و این موارد به شرح زیر است:
- عدم تحمل وزن اضافه: عدم بلند کردن اشیاء سنگین و وارد نکردن فشار به زانو یکی از بهترین روش ها است و احتمال ابتلا به آرتروز و سایر آسیب ها را کاهش میدهد.
- آماده بودن برای ورزش: قبل از انجام هر ورزشی، بدن خود را گرم کنید تا از آسیب جلوگیری شود.
- درست انجام دادن حرکات: هر حرکت را در ورزش به درستی انجام دهید. برای این کار می توانید از مربی خود کمک بگیرید.
- قدرت و انعطاف: عضلات ضعیف منجر به آسیب زانو می شود به همین دلیل عضلات چهار سر ران و همسترینگ را که از زانو محافظت می کنند را قوی کنید. تمرین های تعادل و ثبات به عملکرد بهتر زانو کمک می کننند. برای افزایش قدرت و انعطاف می توان ورزش کرد.
- تغییر ورزش: اگر فردی مبتلا به آرتروز یا درد شدید زانو است، باید نحوه ی ورزش خود را تغییر دهید. می توان تمریناتی مانند شنا و ایروبیک را انجام داد. از انجام ورزش های سنگین نیز باید پرهیز کرد.
درمان
- درمان دارویی: برای کاهش درد و درمان بیماری هایی نظیر آرتروز و نقرس، پزشک داروهایی را تجویز می کند.
- فیزیوتراپی
- سرما درمانی و گرما درمانی
- ماساژ درمانی
- استراحت کردن
- طب سوزنی
تزریق
در برخی از موارد، پزشک تزریق مستقیم به زانو را پیشنهاد می دهد که شامل موارد زیر است:
تزریق اپیدورال
- اپیدورال از خانواده ی کورتیکواستروئیدها است که برای کاهش علائم آرتروز مانند درد استفاده می شود.
- این درمان موقتی است و تنها برای چندین ماه، علائم را کاهش میدهد.
- تزریق بیش از اندازه ی این دارو، عوارض جانبی را در بر دارد و نباید بیش از 4 بار در سال آن را انجام دارد.
تزریق اسید هیالورونیک
- نوعی ماده است که مانند روان کننده عمل می کند و حرکات مفصل ها را آسان می کند.
- تزریق اسید هیالورونیک به طور مستقیم می توان به کاهش درد و افزایش تعادل کمک کند.
- این درمان حداقل تا 6 ماه بسته به شرایط بیمار تاثیرگذار است.
پلاسمای غنی از پلاکت
- این روش درمانی التهاب را کاهش میدهد و سرعت بهبود را افزایش میدهد.
- این روش درمانی بیشتر برای افرادی استفاده می شود که پارگی تاندون، کشش یا آسیب دارند.
جراحی
برخی از موارد حاد درد زانو را نمی توان با استفاده از روش های بالا درمان کرد به همین منظور از روش های زیر استفاده می شود:
- آرتروسکوپی: در این روش یک لوله ی دوربین دار را به زانو وارد می کنند و مفصل آسیب دیده را ترمیم می کنند. در این روش می توان غضروف آسیب دیده را خارج نمود و یا رباط پاره شده را ترمیم کرد.
- جراحی جایگزینی قسمتی از زانو: در این جراحی، پزشک غضروف آسیب دیده را با یک فلز یا پلاستیک جایگزین می کند.
- جراحی کامل زانو: در این جراحی، پزشک غضروف و استخوان آسیب دیده ی استخوان ران، استخوان ساق پا و کاسه ی زانو را با یک فلز یا پلاستیک عوض می کند.